Ridders

In de middeleeuwen speelden ridders een belangrijke rol op het slagveld. Maar hoe werd je een ridder?

In de vroege middeleeuwen waren de Franken zeer succesvol op het slagveld. Zij beschikten over een zeer krachtig wapen: zwaar bewapende ruiters. Deze ruiters noemen wij ridders (zie: Franken).

Een handjevol van deze vechtersbazen kon de overwinning op het slagveld betekenen. Helaas voor de Franken verspreidde dit machtig wapen over heel Europa. Zo kreeg iedereen ridders.
Ridders waren heel kostbaar. Vorsten en belangrijke edelen leenden daarom landgoederen uit aan ridders. Ridders leefden van de opbrengsten van hun landgoed.

Meester Henk!! Hoe word je een ridder?

Wie van jullie heeft een vader die ridder is? Niemand? Helaas, helaas, dan kunnen jullie geen ridder worden. Het was namelijk noodzakelijk dat je vader ridder was. In de 10e eeuw was de titel van ridder erfelijk geworden. Dat betekent dat de oudste zoon de titel en het landgoed van papa kreeg. Je moest nog wel trouw zweren aan je heer maar dat was alleen een toneelstukje. De heer kon je land toch niet afpakken.

Maar stel, de papa van Jeroen is ridder en Jeroen wil ridder worden. Jeroen gaat als hij zeven jaar oud is naar het hof van een andere ridder. Hij wordt dan een page, de persoonlijke bediende van de ridder. Jeroen helpt hem met het aan- en uitkleden en dient zijn maaltijden op. Jeroen moet vooral goed opletten en goed kijken wat een ridder doet. Hoe hij eet, drinkt, met mensen praat en zich verzorgt.

Na zeven jaar wordt Jeroen de schildknaap van de ridder. (Hoe oud is Jeroen dan?) Als schildknaap verzorgt Jeroen de wapenuitrusting en de paarden van de ridder.
Daarnaast moet hij ook urenlang oefenen in het vechten met zwaard en schild. Gelukkig wel met een houten zwaard. Ook oefent Jeroen in het paardrijden, vechten met een lans of bijl en leert hij allemaal handige tips om de vijand te slim af te zijn op het slagveld.

Meester Henk!! Wanneer ben je dan ridder?

Na vijf jaren komt eindelijk de grote dag: de dag van de ridderslag.
De avond voor de grote dag moet Jeroen zich eerst wassen en scheren. En dan moet hij de hele nacht bidden in de kapel van het kasteel. Jeroen vraagt of God hem wil helpen om een goede ridder te worden.
De volgende dag knielt Jeroen voor zijn meester. Die tikt zachtjes met zijn zwaard tegen zijn nek en zegt: “Ik sla je tot ridder.” Jeroen belooft om te leven volgens de regels van een ridder. En dan is er een groot feest met cadeautjes voor de nieuwe ridder. Jeroen krijgt een paard en een echt zwaard en ook echte sporen.

Jeroen krijgt de ridderslag.

Meester Henk!! Wat moet Jeroen precies beloven?

Jeroen legt de riddereed af. Hierin belooft hij dat hij nooit zal laten zien dat hij bang is. Ook moet hij altijd zijn woord houden; “een man een man, een woord een woord”. Hij belooft ook om vrouwen, kinderen, bejaarden en priesters te beschermen. En meester Henk!! En hij moet leven volgens de regels van de Katholieke Kerk. Dus op tijd naar de mis gaan, vasten en de armen helpen.

Ben je de oudste zoon, dan heb je geluk. Je krijgt de titel en het landgoed van je papa als hij dood gaat. Ben je niet de oudste zoon dan krijg je helemaal niks. Dan kun je vechten als een huurling voor hem die het meest betaald. Ook verdien je geld door te vechten (en te winnen) op toernooien.

Meester Henk!! Wat is een toernooi?

Toernooien waren wedstrijden in vechten. Een toernooi duurde vaak meerdere dagen. Ze werden vaak georganiseerd door koningen en belangrijke edelen. Dan reisden herauten door grote delen van het land en soms door meerdere landen om te vertellen over het toernooi. Edelen en ridders werden uitgenodigd om te komen.
Tijdens het toernooi vochten de ridders tegen elkaar. Zij vochten voor de eer en voor de prijzen.
Een populair onderdeel van een toernooi was de mêlee. Tijdens een mêlee vochten de ridders op een klein veldje tegen elkaar. Sommigen vochten te voet, anderen te paard. Doel was zoveel mogelijk ridders gevangen te nemen. Om ze later tegen betaling van losgeld weer hun “vrijheid” te geven.

Een melee tijdens een toernooi.

Ook het steekspel was een geliefd onderdeel van een toernooi. Twee ridders stormden op hun paarden naar elkaar en probeerden elkaar met een lans uit het zadel te stoten. De winnaar kreeg de wapens of het paard van de verliezer.
Omdat men met echte wapens vochten, vielen elk toernooi vele gewonden en doden.
Voor de jongste zonen uit een familie waren toernooien een manier om te laten zien hoe dapper ze waren en hoe goed zij konden vechten. Maar ook hadden zij inkomsten uit losgeld en de verkoop van wapenuitrustingen en paarden.

In de loop van de Middeleeuwen werd de militaire rol van de ridders steeds minder.
De komst van de kruisboog en de longbow maakte een leger van boeren en burgers bijna even sterk.
Een bekend voorbeeld hiervan is de Guldensporenslag in 1302 bij Kortrijk in Vlaanderen. Tijdens deze slag verloor een groot Frans ridderleger van gewone Vlaamse burgers.

Guldensporenslag. Franse ridders lijden een nederlaag tegen gewone voetvolk.

De komst van eenvoudige kanonnen in de 14e eeuw betekende het echte einde van de ridder als belangrijk militair. Ridder werd alleen een titel. Dus met een beetje geluk worden jullie ook nog ridder: Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Medaille voor een ridder in de Orde van Oranje -Nassau